logo
WARTO WIEDZIEĆ

Elektrostymulacja – czy można wykonać w domu?

Elektrostymulacja ma w dzisiejszych czasach dość szerokie zastosowanie, a na szczególną uwagę z pewnością zasługują efekty terapii przeciwbólowej wykorzystującej prądy TENS. Co więcej, z dobrodziejstw leczniczych możliwości impulsów elektrycznych można obecnie korzystać nawet bez wychodzenia z domu. Sprawdź, na czym polega elektrostymulacja i kiedy warto ją stosować. Dowiedz się, czy niewielkie urządzenie jest w stanie zastąpić środki przeciwbólowe.

Czym jest elektrostymulacja?

Elektrostymulacja to pojęcie, które w ostatnich latach coraz bardziej zyskuje na popularności. Spotykane jest w różnych dziedzinach medycyny, ale nie tylko. Styczność z owym terminem mają zarówno fizjoterapeuci, lekarze, jak i trenerzy personalni, osoby potrzebujące złagodzenia dolegliwości bólowych, będące w procesie rehabilitacji, rekonwalescencji, czy intensywnej aktywności fizycznej.

Zatem co to jest elektrostymulacja? To jedna z metod terapeutycznych bazująca na właściwościach leczniczych prądu niskiej i średniej częstotliwości. Jest rodzajem elektroterapii stosowanej zarówno w celu zmniejszania bólu o różnej etiologii, ale również rozluźniania mięśni, redukcji obrzęków, kuracji zaburzeń krążenia, czy poprawy przewodnictwa chemiczno-nerwowego.

Elektrostymulacja przeprowadzana jest przy użyciu specjalnego aparatu i polega na stymulacji nerwów lub mięśni za pomocą impulsów elektrycznych o określonej częstotliwości, amplitudzie i czasie trwania. Efekty pracy z prądem o terapeutycznym działaniu uzależnione są od celu zabiegu, a co się z tym wiąże, od doboru odpowiedniej techniki, czy ułożenia elektrod.

Wśród różnorodnych metod elektroterapii wymienić można m.in. jonoforezę, prądy diadynamiczne, galwanizację, prądy interferencyjne, czy prądy TENS. Jeśli interesuje nas skuteczna i nieinwazyjna walka z bólem to warto zwrócić uwagę na wymienioną technologię medyczną TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation).

TENS to elektrostymulacja przezskórna wpływająca na nerwy, zwana również przezskórną neurostymulacją elektryczną. Należy do niefarmakologicznych metod leczenia dolegliwości bólowych, co sprawia, że nie prowadzi do niepożądanych skutków ubocznych. Jest sprawdzona, powszechnie stosowana i zalecana przez fizjoterapeutów. Jak działa i kto może z niej korzystać?

Działanie elektrostymulacji

Przeciwbólowe zastosowanie elektrostymulacji w fizjoterapii jest potwierdzone klinicznie, a zabiegi wykonywane zgodnie z zaleceniami specjalistów są bezpieczne dla zdrowia. Ulga w bólu możliwa jest dzięki zastosowaniu prądu elektrycznego o specjalnie dobranym natężeniu.

Sam zabieg polega na przekazywaniu przez elektrody łagodnych impulsów elektrycznych, które docierają do włókien nerwowych zlokalizowanych pod skórą. Impulsy TENS działają na dwóch płaszczyznach. Z jednej strony ograniczają docieranie sygnałów bólowych do rdzenia kręgowego i mózgu, z drugiej zaś pobudzają organizm do wytwarzania własnych, naturalnych środków przeciwbólowych w postaci endorfin.

Dzięki temu efekt uśmierzania bólu potrafi nie tylko być szybki, ale również długotrwały. W większości przypadków można z powodzeniem odstawić środki przeciwbólowe, a w razie konieczności i zgodnie ze wskazaniami lekarza, łączyć odpowiednią farmakoterapię z metodą TENS.

Wskazania elektrostymulacji są dość szerokie i zróżnicowane. Technologię TENS wykorzystuje się m.in. w celu redukowania dolegliwości bólowych:

  • mięśni, np. dolnego odcinka pleców, w tym objawów rwy kulszowej;
  • stawów, zarówno stanów przewlekłych (w przypadku reumatyzmu, zapalenia stawów, choroby zwyrodnieniowej stawów, np. artrozy), jak i ostrych (w tym bólu kolana, biodra, czy ramienia);
  • związanych z neuralgią, przebytą operacją lub urazem mięśniowo-szkieletowym, chociażby w przypadku skręcenia stawu, czy zapalenia ścięgna, co wymaga uprzedniej konsultacji z lekarzem.

Warto pamiętać o tym, iż działanie elektrostymulacji wysyłanej przez urządzenie nie ogranicza się jedynie do miejsca występowania bólu, ale również do obszaru jego promieniowania. Jak korzysta się z aparatury dedykowanej metodzie TENS?

Ułożenie elektrod w elektrostymulacji

Zdążyliśmy już ustalić, że w celu przeprowadzenia terapii prądem niezbędne jest specjalne urządzenie do elektrostymulacji. Sprzęt generujący prąd do TENS występuje zarówno w postaci większych specjalistycznych stymulatorów stacjonarnych, jak i równie skutecznych, małych aparatów przenośnych. Poszczególne modele różnią się między sobą nie tylko wielkością, wyglądem, czy budową, ale również pełnionymi funkcjami, czy sposobem obsługi. Jednak każdy z nich powinien być wyposażony w elektrody do elektrostymulacji.

To właśnie te elementy mają bezpośrednią styczność z ciałem, a ich rozmieszczenie nie może być przypadkowe. Mocuje się je w obszarach, w których chcemy uzyskać konkretny efekt, np. wspomniane łagodzenie bólu. Jednak inną kwestią jest sama lokalizacja, a inną ułożenie elektrod w elektrostymulacji.

O tym, w jaki sposób rozmieścić elektrody decyduje z jednej strony specjalista w gabinecie, np. fizjoterapeuta, z drugiej strony sam pacjent, który wszedł w posiadanie odpowiedniego urządzenia. W takim przypadku, warto przed zabiegiem zasięgnąć fachowej porady, a z pewnością dokładnie przeczytać instrukcję obsługi.

Należy przy tym pamiętać, że nie istnieje jeden uniwersalny schemat, który mówi o tym, jak dokładnie należy ułożyć elektrody. Uzależnione jest to nie tylko od modelu aparatu, ale również od indywidualnych potrzeb i predyspozycji pacjenta.

Standardowo elektrody układa się parami, najczęściej w formie prostokąta, z zachowaniem właściwych odstępów. Należy trzymać się zasady, aby najpierw nałożyć elektrody na skórę, a później podłączyć do nich przewody.

Wielu osobom może się to wydawać dość skomplikowane i początkowo zniechęcać do samodzielnego stosowania elektrostymulatorów. Dobra wiadomość jest taka, że na rynku dostępne są urządzenia nieco łatwiejsze w użytkowaniu. Jeśli więc kogoś przerasta precyzyjne rozmieszczanie elektrod może sięgnąć po aparat, w którym ich ułożenie nie ma specjalnego znaczenia.

Oczywiście istotne zawsze pozostaje miejsce na ciele, w którym stosowany jest zabieg. Ważne jest to, aby nie dopuścić do przepływu prądu np. przez serce, czy gałkę oczną. Dlatego też nie powinno się ich umieszczać m.in. w bliskiej okolicy:

  • głowy, w tym oczu,
  • serca i klatki piersiowej,
  • szyi, gardła i tętnic szyjnych,
  • genitaliów.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się ze specjalistą oraz dokładnie czytać ulotki dołączane do aparatury.

Elektrostymulacja w domu

Postęp technologiczny sprawił, że z wielu profesjonalnych urządzeń wykorzystywanych na co dzień w placówkach medycznych można dziś z powodzeniem korzystać w warunkach domowych. Najczęściej nie potrzebujemy do tego ani dodatkowej przestrzeni, ani wyjątkowych umiejętności. Co więcej, specjalistyczny sprzęt potrafi być dziś dostępny w przystępnych cenach i zawsze możemy go mieć pod ręką.

W owej grupie znajduje się między innymi aparat do elektrostymulacji. Przenośny, niewielkich rozmiarów, prosty w obsłudze, a co najważniejsze, skuteczny i bezpieczny. Jeśli więc w naszym przypadku nie jest konieczny skomplikowany proces rehabilitacji, ale niezbędna do normalnego funkcjonowania jest ulga w bólu, z którą poradzi sobie metoda TENS, to elektrostymulacja w domu z pewnością nam w tym pomoże.

Szczególnie, że siedzący tryb życia i permanentny brak ruchu coraz częściej prowadzą do bólu pleców na poziomie dolnego odcinka kręgosłupa. Dolegliwości bólowe pojawiają się w niemalże każdej pozycji, czy to podczas siedzenia przed komputerem, czy w trakcie jazdy samochodem, a nawet gdy wypoczywamy na kanapie.

Oczywiście zawsze warto w pierwszej kolejności skorzystać w porady lekarza, ale i sam medyk często może zalecić nam m.in. elektrostymulację. A w czasach, gdy dostęp do fizjoterapii jest często ograniczony, domowa terapia prądami TENS może okazać się dobrym i komfortowym rozwiązaniem. Niekiedy wystarczy półgodzinna sesja w domowym zaciszu, aby zredukować ból nawet na wiele godzin. Jak często można ją powtarzać?

Jak często wykonywać elektrostymulację?

Częstotliwość stosowania elektrostymulacji zależy w głównej mierze od indywidualnego przypadku, w tym od nasilenia, czy wielkości obszaru dolegliwości, osobniczych predyspozycji oraz ogólnej kondycji pacjenta. Każdy człowiek nieco inaczej odczuwa ból, a podłoże problemu może prowadzić do zróżnicowanej intensywności. Te i inne, bardziej złożone czynniki decydują więc o tym, jak często elektrostymulacja może być sposobem na ukojenie bólu.

W placówce medycznej to lekarz lub fizjoterapeuta ustalają plan zabiegów prądami TENS. Może być ich 10, 20 a nawet 30, wykonywane codziennie, lub co 2-3 dni. Niestety w tym przypadku terminy, czy liczba wizyt uzależnione są nie tylko od naszego samopoczucia, ale również od dostępności aparatury, czy kolejki do specjalistów. Niekiedy musimy swoje odczekać, a później znaleźć czas nawet na codzienne wycieczki do gabinetu.

O tym, ile razy sięgniemy po przenośny elektrostymulator również możemy ustalić ze specjalistą, ale w tej sytuacji wykonanie zabiegu nie wymaga wychodzenia z domu. Jeśli istnieje taka potrzeba prądy TENS mogą być stosowane codziennie. Generalnie uważa się, że w jednym miejscu na skórze powinno się stosować zabieg raz w ciągu doby, co pozwoli na uniknięcie niepotrzebnego podrażnienia skóry. Jeśli konieczne jest częste powtarzanie sesji, czy to w tym samym obszarze, czy w innej strefie ciała, należy zachować co najmniej 30 minut odstępu pomiędzy kolejnymi zabiegami lub działać zgodnie z zaleceniami fachowców.

Należy również pamiętać, że elektrostymulacja nie leczy źródła bólu, a łagodzi jego odczuwanie. Dlatego też jeśli terapia TENS nie przynosi oczekiwanych rezultatów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Przeciwwskazania do elektrostymulacji

Badania kliniczne z wykorzystaniem prądów TENS wyraźnie wskazują na to, że metoda ta jest zarówno skuteczna, jak i bezpieczna. Mimo wszystko, wiele osób zastanawia się nad tym, czy elektrostymulacja może zaszkodzić. Otóż, stosowana prawidłowo nie jest szkodliwa, ale należy przestrzegać pewnych zasad i wiedzieć o tym, że nie każda osoba kwalifikuje się do tego typu zabiegów.

Aby nie dopuścić do żadnych efektów ubocznych elektrostymulacji decyzję o ewentualnym rozpoczęciu terapii prądami TENS należy podjąć w porozumieniu z lekarzem. Szczegółowy wywiad oraz diagnostyka pozwolą na zidentyfikowanie potencjalnych czynników ryzyka. Na liście przeciwwskazań do elektrostymulacji znajdują się różnorodne przewlekłe schorzenia, pewne obszary ciała, czy wyjątkowy stan organizmu. To m.in.:

  • wszczepione urządzenia, takie jak rozrusznik serca, pompa insulinowa, defibrylator, czy inne elektroniczne implanty – elektrostymulator może zakłócać prawidłowe działanie wymienionych aparatów;
  • ciężka niewydolność żylna (np. żylaki) lub zakrzepica tętnicza – należy unikać stosowania prądów TENS na obszarach objętych schorzeniem;
  • zmiany skórne, w tym owrzodzenia, oparzenia, otwarte rany, blizny, wysypki, podrażnienia, czy inne dermatozy – nie stosuje się zabiegów na zmienionej chorobowo tkance;
  • upośledzona wrażliwość skóry, na przykład u osób cierpiących na cukrzycę – należy omijać nadwrażliwe rejony podczas zabiegu;
  • choroby nowotworowe – wykluczają stosowanie urządzenia w obrębie zmian i w ich pobliżu;
  • epilepsja – nie pozwala na terapię prądem, szczególnie w okolicy szyi, głowy i ramion;
  • ciąża – nie stosuje się TENS w okolicy brzucha i miednicy, a zabieg w obrębie pleców należy konsultować z lekarzem;
  • spastyczne porażenia mięśni;
  • bóle o nieokreślonym miejscu powstawania oraz bóle psychogenne;
  • utrudniony kontakt z pacjentem.

Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku osób z chorobami sercowo-naczyniowymi oraz arytmią. Warto również przypomnieć, że elektrod nie umieszcza się w pobliżu klatki piersiowej, serca, gardła, szyi, głowy, genitaliów oraz oczu.

 

Bibliografia:

  • Grzegorz Srokowski, Zuzanna Piekorz, Marcin Siedlaczek, Tomasz Kowalik, Daria Paduch, Anna Srokowska, Walery Zukow: Wpływ prądów TENS średniej częstotliwości na czynność bioelektyczną mięśni prostowników nadgarstka, Formerly Journal of Health Sciences. ISSN 1429-9623 / 2300-665X, Archives 2011–2014, [dostęp online: 28.10.2021].
  • Ryszard Kinalski: Neurofizjologia Kliniczna dla neurorehabilitacji. Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów fizjoterapii, MedPharm, Polska 2008.
  • Tadeusz Mika, Wojciech Kasprzak: Fizykoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014, ISBN: 978-83-200-4663-2.
  • Gerard Straburzyński, Anna Straburzyńska-Lupa: Medycyna Fizykalna, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1997, ISBN 83-200-2134-0.

POZNAJ NASZ ELEKTROSTYMULATOR TENS

SPRAWDŹ